Производные гиперболических функций
Производные гиперболических функций
Производные гиперболических функций легко находятся, поскольку гиперболические функции являются комбинациями \({e^x}\)
и \({e^{ - x}}\). Например, гиперболические синус и косинус
определяются как
\[\sinh x = \frac{{{e^x} - {e^{ - x}}}}{2},\;\;\cosh x = \frac{{{e^x} + {e^{ - x}}}}{2}.\]
Производные этих функций имеют вид
\[
{{\left( {\sinh x} \right)^\prime } = {\left( {\frac{{{e^x} - {e^{ - x}}}}{2}} \right)^\prime } }
= {\frac{{{e^x} + {e^{ - x}}}}{2} = \cosh x,}\;\;
{{\left( {\cosh x} \right)^\prime } = {\left( {\frac{{{e^x} + {e^{ - x}}}}{2}} \right)^\prime } }
= {\frac{{{e^x} - {e^{ - x}}}}{2} = \sinh x.}
\]
Выведем производную гиперболического тангенса:
\[
{{\left( {\tanh x} \right)^\prime } = {\left( {\frac{{\sinh x}}{{\cosh x}}} \right)^\prime } }
= {\frac{{{{\left( {\sinh x} \right)}^\prime }\cosh x - \sinh x{{\left( {\cosh x} \right)}^\prime }}}{{{{\cosh }^2}x}} = \frac{{\cosh x \cdot \cosh x - \sinh x \cdot \sinh x}}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {\frac{{{{\cosh }^2}x - {{\sinh }^2}x}}{{{{\cosh }^2}x}}.}
\]
Известно, что для гиперболических синуса и косинуса справедливо соотношение
\[{\cosh ^2}x - {\sinh ^2}x = 1.\]
Поэтому производная гиперболического тангенса записывается в виде
\[
{{\left( {\tanh x} \right)^\prime } = \frac{{{{\cosh }^2}x - {{\sinh }^2}x}}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {\frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {{\text{sech}^2}x.}
\]
Аналогичным образом можно получить формулы производных остальных гиперболических функций:
\[
{{\left( {\coth x} \right)^\prime } = {\left( {\frac{{\cosh x}}{{\sinh x}}} \right)^\prime } }
= {\frac{{{{\left( {\cosh x} \right)}^\prime }\sinh x - \cosh x{{\left( {\sinh x} \right)}^\prime }}}{{{{\sinh }^2}x}} }
= { - \frac{{{{\cosh }^2}x - {{\sinh }^2}x}}{{{{\sinh }^2}x}} }
= { - \frac{1}{{{{\sinh }^2}x}} }
= { - {\text{csch}^2}x,}
\]
\[
{{\left( {\text{sech}\,x} \right)^\prime } = {\left( {\frac{1}{{\cosh x}}} \right)^\prime } }
= { - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} \cdot {\left( {\cosh x} \right)^\prime } }
= { - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} \cdot \sinh x }
= { - \frac{1}{{\cosh x}} \cdot \frac{{\sinh x}}{{\cosh x}} }
= { - \text{sech}\,x\tanh x,}
\]
\[
{{\left( {\text{csch}\,x} \right)^\prime } = {\left( {\frac{1}{{\sinh x}}} \right)^\prime } }
= { - \frac{1}{{{\sinh^2}x}} \cdot {\left( {\sinh x} \right)^\prime } }
= { - \frac{1}{{{\sinh^2}x}} \cdot \cosh x }
= { - \frac{1}{{\sinh x}} \cdot \frac{{\cosh x}}{{\sinh x}} }
= { - \text{csch}\,x\coth x\;\;\left( {x \ne 0} \right).}
\]
Как видно, производные гиперболических функций очень похожи на
производные тригонометрических функций.
Однако важно отметить различие в знаках! Если производная косинуса равна
\[{\left( {\cos x} \right)^\prime } = - \sin x,\]
то у производной гиперболического косинуса знак "минус" отсутствует:
\[{\left( {\cosh x} \right)^\prime } = \sinh x.\]
Для функции секанс ситуация со знаком в точности обратная:
\[
{{\left( {\sec x} \right)^\prime } = \sec x\tan x,}\;\;
{{\left( {\text{sech}\,x} \right)^\prime } = - \text{sech}\,x\tanh x.}
\]
Производные обратных гиперболических функций
Рассмотрим теперь производные \(6\) обратных гиперболических функций.
Соответствующие формулы можно вывести, используя теорему о
производной обратной функции.
Возьмем, к примеру, функцию \(y = f\left( x \right) = \text{arcsinh}\,x\) (обратный гиперболический синус).
Вместе с функцией \(x = \varphi \left( y \right) = \sinh y\) они образуют пару взаимно-обратных функций.
Тогда производная обратного гиперболического синуса равна
\[
{{\left( {\text{arcsinh}\,x} \right)^\prime } = f'\left( x \right) }
= {\frac{1}{{\varphi '\left( y \right)}} }
= {\frac{1}{{{{\left( {\sinh y} \right)}^\prime }}} }
= {\frac{1}{{\cosh y}} }
= {\frac{1}{{\sqrt {1 + {\sinh^2}y} }} }
= {\frac{1}{{\sqrt {1 + {\sinh^2}\left( {\text{arcsinh}\,x} \right)} }} }
= {\frac{1}{{\sqrt {1 + {x^2}} }}.}
\]
Точно также можно вывести производные
обратного гиперболического косинуса, тангенса и
котангенса.
\[
{{\left( {\text{arccosh}\,x} \right)^\prime } = f'\left( x \right) }
= {\frac{1}{{\varphi '\left( y \right)}} }
= {\frac{1}{{{{\left( {\cosh y} \right)}^\prime }}} }
= {\frac{1}{{\sinh y}} }
= {\frac{1}{{\sqrt {{\cosh^2}y - 1} }} }
= {\frac{1}{{\sqrt {{\cosh^2}\left( {\text{arccosh}\,x} \right) - 1} }} }
= {\frac{1}{{\sqrt {{x^2} - 1} }}\;\;\left( {x>1} \right),}
\]
\[
{{\left( {\text{arctanh}\,x} \right)^\prime } = f'\left( x \right) }
= {\frac{1}{{\varphi '\left( y \right)}} }
= {\frac{1}{{{{\left( {\tanh y} \right)}^\prime }}} }
= {\frac{1}{{\frac{1}{{{{\cosh }^2}y}}}} }
= {{\cosh ^2}y.}
\]
Из тождества \({\cosh ^2}y - {\sinh ^2}y = 1\) следует, что
\[
{1 - {\tanh ^2}y = \frac{1}{{{{\cosh }^2}y}}}\;\;
{\text{или}\;\;{\cosh ^2}y = \frac{1}{{1 - {{\tanh }^2}y}}.}
\]
Поэтому
\[
{{\left( {\text{arctanh}\,x} \right)^\prime } = {\cosh ^2}y = \frac{1}{{1 - {{\tanh }^2}y}} }
= {\frac{1}{{1 - {{\tanh }^2}\left( {\text{arctanh}\,x} \right)}} }
= {\frac{1}{{1 - {x^2}}}\;\;\left( {\left| x \right|<1} \right).}
\]
Аналогично находим производную функции \(y = f\left( x \right) = \text{arccoth}\,x\)
(обратный гиперболический котангенс):
\[
{{\left( {\text{arccoth}\,x} \right)^\prime } = f'\left( x \right) }
= {\frac{1}{{\varphi '\left( y \right)}} }
= {\frac{1}{{{{\left( {\coth y} \right)}^\prime }}} }
= {\frac{1}{{\left( { - \frac{1}{{{{\sinh }^2}y}}} \right)}} }
= { - {\sinh ^2}y.}
\]
Учитывая, что
\[
{{\coth ^2}y - 1 = \frac{1}{{{{\sinh }^2}y}},}\;\;
{\Rightarrow {\sinh ^2}y = \frac{1}{{{{\coth }^2}y - 1}},}
\]
получаем
\[
{\left( {\text{arccoth}\,x} \right)^\prime } = - {\sinh ^2}y
= - \frac{1}{{{{\coth }^2}y - 1}}
= - \frac{1}{{{{\coth }^2}\left( {\text{arccoth}\,x} \right) - 1}}
= - \frac{1}{{{x^2} - 1}}
= \frac{1}{{1 - {x^2}}}\;\;\left( {\left| x \right|>1} \right).
\]
Как видно, производные функций \(\text{arctanh}\,x\) и \(\text{arccoth}\,x\) одинаковы, но определяются при различных значениях \(x\). Ограничения
на область определения для обратного гиперболического тангенса и котангенса следуют из множества допустимых значений функций
\(y = \tanh x\) и \(y = \coth x\), соответственно.
Выведем также производные обратного гиперболического секанса и косеканса,
хотя эти функции встречаются достаточно редко.
В соответствии с описанной схемой запишем две взаимно-обратные функции:
\(y = f\left( x \right) = \text{arcsech}\,x\) \(\left( {x \in \left( {0,1} \right]} \right)\) и
\(x = \varphi \left( y \right) = \text{sech}\,y\) \(\left( {y>0} \right)\).
Вычислим производную:
\[
{{\left( {\text{arcsech}\,x} \right)^\prime } = f'\left( x \right) }
= {\frac{1}{{\varphi '\left( y \right)}} }
= {\frac{1}{{{{\left( {\text{sech}\,y} \right)}^\prime }}} }
= {\frac{1}{{\text{sech}\,y\tanh y}}.}
\]
Выразим \(\tanh y\) через \(\text{sech}\,y\), учитывая, что \(y>0\):
\[
{{\cosh ^2}y - {\sinh ^2}y = 1,}\;\;
{\Rightarrow 1 - {\tanh ^2}y = \frac{1}{{{{\cosh }^2}y}} = {\text{sech}^2}y,}\;\;
{\Rightarrow {\tanh ^2}y = 1 - {\text{sech}^2}y,}\;\;
{\Rightarrow \tanh y = \sqrt {1 - {{\text{sech}}^2}y}.}
\]
В результате получаем:
\[
{{\left( {\text{arcsech}\,x} \right)^\prime } = - \frac{1}{{\text{sech}\,y \tanh y}} }
= { - \frac{1}{{\text{sech}\left( {\text{arcsech}\,x} \right)\sqrt {1 - {\text{sech}^2}\left( {\text{arcsech}\,x} \right)} }} }
= { - \frac{1}{{x\sqrt {1 - {x^2}} }},\;\;x \in \left( {0,1} \right).}
\]
Аналогично можно найти производную обратного гиперболического косеканса. Полагаем
\(y = f\left( x \right) = \text{arccsch}\,x\) \(\left( {x \in \mathbb{R},\;x \ne 0} \right)\)
и \(x = \varphi \left( y \right) = \text{csch}\,y\) \(\left( {y \ne 0} \right)\).
Рассмотрим сначала ветвь \(x>0\). В этом случае переменная \(y\) принимает значения \(y>0\) (графики данных функций можно посмотреть на странице
Функции и их графики).
Производная обратного гиперболического косеканса выражается в виде
\[
{{\left( {\text{arccsch}\,x} \right)^\prime } = f'\left( x \right) }
= {\frac{1}{{\varphi '\left( y \right)}} }
= {\frac{1}{{{{\left( {\text{csch}\,y} \right)}^\prime }}} }
= { - \frac{1}{{\text{csch}\,y\coth y}}.}
\]
Сделаем подстановку
\[
{{\cosh ^2}y - {\sinh ^2}y = 1,}\;\;
{\Rightarrow {\coth ^2}y - 1 = \frac{1}{{{{\sinh }^2}y}} = {\text{csch}^2}y,}\;\;
{\Rightarrow {\coth ^2}y = 1 + {\text{csch}^2}y,}\;\;
{\Rightarrow \coth y = \pm \sqrt {1 + {{\text{csch}}^2}y}.}
\]
Учитывая, что \(y>0\), выбираем знак "\(+\)" перед корнем. Следовательно,
\[
{{\left( {\text{arccsch}\,x} \right)^\prime } = - \frac{1}{{\text{csch}\,y \coth y}} }
= { - \frac{1}{{\text{csch}\left( {\text{arccsch}\,x} \right)\sqrt {1 + {{\text{csch}}^2}\left( {\text{arccsch}\,x} \right)} }} }
= { - \frac{1}{{x\sqrt {1 + {x^2}} }}\;\;\left( {x>0} \right).}
\]
Теперь рассмотрим пару взаимно-обратных функций при \(x<0\). В силу нечетности гиперболического косеканса это соответствует условию
\(y<0\). Кроме того, гиперболический котангенс также отрицателен при \(y<0\): \(\coth y<0\), то есть в этом случае необходимо записать
\[\coth y = - \sqrt {1 + {{\text{csch}}^2}y} \;\;\left( {y<0} \right).\]
Тогда производная обратного гиперболического косеканса при \(x<0\) выражается формулой
\[
{{\left( {\text{arccsch}\,x} \right)^\prime } = - \frac{1}{{\text{csch}\,y\coth y}} }
= { - \frac{1}{{\text{csch}\left( {\text{arccsch}\,x} \right)\left( { - \sqrt {1 + {{\text{csch}}^2}\left( {\text{arccsch}\,x} \right)} } \right)}} }
= {\frac{1}{{x\sqrt {1 + {x^2}} }}\;\;\left( {x<0} \right).}
\]
Объединяя обе ветви решений, получаем окончательное выражение для производной обратного гиперболического косеканса
в виде
\[{\left( {\text{arccsch}\,x} \right)^\prime } = - \frac{1}{{\left| x \right|\sqrt {1 + {x^2}} }}\;\;\left( {x \ne 0} \right).\]
Таблица производных гиперболических функций
Для удобства соберем формулы производных всех гиперболических функций в одной таблице:
Производная
Область определения
\({\left( {\sinh x} \right)^\prime } = \cosh x\)
\(- \infty <x<\infty\)
\({\left( {\cosh x} \right)^\prime } = \sinh x\)
\(- \infty <x<\infty \)
\({\left( {\tanh x} \right)^\prime } = \large\frac{1}{{{{\cosh }^2}x}}\normalsize = {\text{sech}^2}x\)
\(- \infty <x<\infty \)
\({\left( {\coth x} \right)^\prime } = -\large\frac{1}{{{{\sinh }^2}x}}\normalsize = -{\text{csch}^2}x\)
\(x \ne 0\)
\({\left( {\text{sech}\,x} \right)^\prime } = -\text{sech}\,x\tanh x\)
\(- \infty <x<\infty \)
\({\left( {\text{csch}\,x} \right)^\prime } = -\text{csch}\,x\coth x\)
\(x \ne 0\)
\({\left( {\text{arcsinh}\,x} \right)^\prime } = \large\frac{1}{{\sqrt {{x^2} + 1} }}\normalsize\)
\(- \infty <x<\infty \)
\({\left( {\text{arccosh}\,x} \right)^\prime } = \large\frac{1}{{\sqrt {{x^2} - 1} }}\normalsize\)
\(x>1\)
\({\left( {\text{arctanh}\,x} \right)^\prime } = \large\frac{1}{{1 - {x^2}}}\normalsize\)
\(\left| x \right|<1\)
\({\left( {\text{arccoth}\,x} \right)^\prime } = \large\frac{1}{{1 - {x^2}}}\normalsize\)
\(\left| x \right|>1\)
\({\left( {\text{arcsech}\,x} \right)^\prime } = - \large\frac{1}{{x\sqrt {1 - {x^2}} }}\normalsize\)
\(0<x<1\)
\({\left( {\text{arccsch}\,x} \right)^\prime } = - \large\frac{1}{{\left| x \right|\sqrt {1 + {x^2}} }}\normalsize\)
\(x \ne 0\)
Пример 1
\[y = \coth \frac{1}{x}\]
Решение.
Дифференцируя как сложную функцию, находим:
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {\coth \frac{1}{x}} \right)^\prime } }
= { - {\text{csch}^2}\left( {\frac{1}{x}} \right) \cdot {\left( {\frac{1}{x}} \right)^\prime } }
= { - {\text{csch}^2}\left( {\frac{1}{x}} \right) \cdot \left( { - \frac{1}{{{x^2}}}} \right) }
= {\frac{{{{\text{csch}}^2}\left( {\frac{1}{x}} \right)}}{{{x^2}}}.}
\]
Пример 2
\[y = \ln \left( {\sinh x} \right),\;x>0.\]
Решение.
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\ln \left( {\sinh x} \right)} \right]^\prime } }
= {\frac{1}{{\sinh x}} \cdot {\left( {\sinh x} \right)^\prime } }
= {\frac{{\cosh x}}{{\sinh x}} = \tanh x.}
\]
Пример 3
\[y = \sinh \left( {\tan x} \right)\]
Решение.
Дифференцируя как сложную функцию, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\sinh \left( {\tan x} \right)} \right]^\prime } }
= {\cosh \left( {\tan x} \right) \cdot {\left( {\tan x} \right)^\prime } }
= {\cosh \left( {\tan x} \right) \cdot \frac{1}{{{{\cos }^2}x}} }
= {\frac{{\cosh \left( {\tan x} \right)}}{{{{\cos }^2}x}},}
\]
где \(x \ne \large\frac{\pi }{2}\normalsize + \pi n,\;n \in \mathbb{Z}.\)
Пример 4
\[y = \tanh \left( {{x^2}} \right)\]
Решение.
Дифференцируя как сложную функцию, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\tanh \left( {{x^2}} \right)} \right]^\prime } }
= {\frac{1}{{{{\cosh }^2}\left( {{x^2}} \right)}} \cdot {\left( {{x^2}} \right)^\prime } }
= {\frac{{2x}}{{{{\cosh }^2}\left( {{x^2}} \right)}}.}
\]
Пример 5
\[y = x\sinh x - \cosh x\]
Решение.
Применяя правила дифференцирования разности
и произведения функций, имеем:
\[\require{cancel}
{y'\left( x \right) = {\left( {x\sinh x - \cosh x} \right)^\prime } }
= {{\left( {x\sinh x} \right)^\prime } - {\left( {\cosh x} \right)^\prime } }
= {x'\sinh x + x{\left( {\sinh x} \right)^\prime } - {\left( {\cosh x} \right)^\prime } }
= {1 \cdot \sinh x + x \cdot \cosh x - \sinh x }
= {\cancel{\sinh x} + x\cosh x - \cancel{\sinh x} = x\cosh x.}
\]
Пример 6
\[y = {\sinh ^2}x\]
Решение.
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {{{\sinh }^2}x} \right)^\prime } }
= {2\sinh x \cdot {\left( {\sinh x} \right)^\prime } }
= {2\sinh x\cosh x.}
\]
Упрощаем ответ по формуле двойного угла: \(\sinh 2x = 2\sinh x\cosh x\). Следовательно,
\[y'\left( x \right) = 2\sinh x\cosh x = \sinh 2x.\]
Пример 7
\[y = \sinh x\tanh x\]
Решение.
Используя правило дифференцирования произведения
двух функций, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {\sinh x\tanh x} \right)^\prime } }
= {{\left( {\sinh x} \right)^\prime }\tanh x + \sinh x{\left( {\tanh x} \right)^\prime } }
= {\cosh x \cdot \tanh x + \sinh x \cdot \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {\frac{{\cancel{\cosh x}\sinh x}}{{\cancel{\cosh x}}} + \sinh x\,{\text{sech}^2}x }
= {\sinh x\left( {1 + {{\text{sech}}^2}x} \right).}
\]
Пример 8
\[y = \text{arctanh}\frac{1}{x}\]
Решение.
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {\text{arctanh}\frac{1}{x}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{1 - {{\left( {\frac{1}{x}} \right)}^2}}} \cdot {\left( {\frac{1}{x}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{1 - \frac{1}{{{x^2}}}}} \cdot \left( { - \frac{1}{{{x^2}}}} \right) }
= { - \frac{{{x^2}}}{{{x^2} - 1}} \cdot \frac{1}{{{x^2}}} }
= {\frac{1}{{1 - {x^2}}}.}
\]
Интересно, что производные функций \(y = \text{arctanh}\large\frac{1}{x}\normalsize\) и \(y = \text{arctanh}\,x\) одинаковы.
Пример 9
\[y = \text{arctanh}\left( {\cos x} \right)\]
Решение.
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\text{arctanh}\left( {\cos x} \right)} \right]^\prime } }
= {\frac{1}{{1 - {{\cos }^2}x}} \cdot {\left( {\cos x} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{{{\sin }^2}x}} \cdot \left( { -\sin x} \right) }
= { - \frac{{\cancel{\sin x}}}{{{{\sin }^{\cancel{2}}}x}} }
= { - \frac{1}{{\sin x}} }
= { - \csc x.}
\]
Область допустимых значений \(x\) определяется неравенством
\(x \ne \large\frac{\pi }{2}\normalsize + \pi n,\;n \in \mathbb{Z}.\)
Пример 10
\[y = \text{arccosh}\frac{x}{a}\]
Решение.
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {\text{arccosh}\frac{x}{a}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {{{\left( {\frac{x}{a}} \right)}^2} - 1} }} \cdot {\left( {\frac{x}{a}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {\frac{{{x^2} - {a^2}}}{{{a^2}}}} }} \cdot \frac{1}{a} }
= {\frac{\cancel{a}}{{\cancel{a}\sqrt {{x^2} - {a^2}} }} }
= {\frac{1}{{\sqrt {{x^2} - {a^2}} }}.}
\]
Решение существует при условии \(\large\frac{x}{a}\normalsize>1.\)
Пример 11
\[y = {\text{csch}^2}\left( {3x} \right)\]
Решение.
Дважды применяя правило дифференцирования сложной функции, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {{{\text{csch}}^2}\left( {3x} \right)} \right]^\prime } }
= {2\,\text{csch}\left( {3x} \right) \cdot {\left[ {\text{csch}\left( {3x} \right)} \right]^\prime } }
= {2\,\text{csch}\left( {3x} \right) \cdot \left[ { - \text{csch}\left( {3x} \right)\coth \left( {3x} \right)} \right] \cdot {\left( {3x} \right)^\prime } }
= { - 2\,\text{csch}\left( {3x} \right) \cdot \text{csch}\left( {3x} \right) \cdot \coth \left( {3x} \right) \cdot 3 }
= { - 6\,{\text{csch}^2}\left( {3x} \right)\coth \left( {3x} \right)\;\;\left( {x \ne 0} \right).}
\]
Пример 12
\[y = \text{arcsinh}\left( {\tan x} \right)\]
Решение.
Используя правило дифференцирования сложной функции, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\text{arcsinh}\left( {\tan x} \right)} \right]^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {{{\tan }^2}x + 1} }} \cdot {\left( {\tan x} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {{{\tan }^2}x + 1} }} \cdot \frac{1}{{{{\cos }^2}x}}.}
\]
Это выражение упрощается с помощью
тригонометрического тождества
\[{\tan ^2}x + 1 = \frac{1}{{{{\cos }^2}x}}.\]
Следовательно,
\[
{y'\left( x \right) = \frac{1}{{\sqrt {{{\tan }^2}x + 1} }} \cdot \frac{1}{{{{\cos }^2}x}} }
= {\frac{1}{{\sqrt {\frac{1}{{{{\cos }^2}x}}} }} \cdot \frac{1}{{{{\cos }^2}x}} }
= {\frac{{\cancel{\cos x}}}{{{{\cos }^{\cancel{2}}}x}} }
= {\frac{1}{{\cos x}} }
= {\sec x,}
\]
где \(x \ne \large\frac{\pi }{2}\normalsize + \pi n,\;n \in \mathbb{Z}.\)
Пример 13
\[y = {\text{sech}^2}\ln x\]
Решение.
Аналогично, применяя правило дифференцирования сложной функции, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {{{\text{sech}}^2}\ln x} \right)^\prime } }
= {2\,\text{sech}\ln x \cdot {\left( {\text{sech}\ln x} \right)^\prime } }
= {2\,\text{sech}\ln x \cdot \left( { - \text{sech}\ln x \cdot \tanh \ln x} \right) \cdot {\left( {\ln x} \right)^\prime } }
= { - \frac{2}{x}{\text{sech}^2}\ln x \cdot \tanh \ln x.}
\]
Пример 14
Доказать равенство \(\text{arcsinh}\,x = \ln \left( {x + \sqrt {1 + {x^2}} } \right).\)
Решение.
Продифференцируем обе части выражения и упростим.
\[
{{\left( {\text{arcsinh}\,x} \right)^\prime } = {\left[ {\ln \left( {x + \sqrt {1 + {x^2}} } \right)} \right]^\prime },}\;\;
{\Rightarrow \frac{1}{{\sqrt {{x^2} + 1} }} = \frac{1}{{x + \sqrt {1 + {x^2}} }} \cdot {\left( {x + \sqrt {1 + {x^2}} } \right)^\prime },}\;\;
{\Rightarrow \frac{1}{{\sqrt {{x^2} + 1} }} = \frac{{1 + \frac{1}{{2\sqrt {1 + {x^2}} }} \cdot 2x}}{{x + \sqrt {1 + {x^2}} }},}\;\;
{\Rightarrow \frac{1}{{\sqrt {{x^2} + 1} }} = \frac{{\frac{\cancel{x + \sqrt {1 + {x^2}} }}{{\sqrt {1 + {x^2}} }}}}{\cancel{x + \sqrt {1 + {x^2}} }},}\;\;
{\Rightarrow \frac{1}{{\sqrt {{x^2} + 1} }} \equiv \frac{1}{{\sqrt {{x^2} + 1} }}.}
\]
Следовательно, исходное выражение верно (по крайней мере, с точностью до постоянного слагаемого).
Пример 15
\[y = \text{arccosh}\frac{1}{{{x^2}}}\]
Решение.
Используя формулу производной сложной функции, можно записать:
\[
{y'\left( x \right) = {\left( {\text{arccosh}\frac{1}{{{x^2}}}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {{{\left( {\frac{1}{{{x^2}}}} \right)}^2} - 1} }} \cdot {\left( {\frac{1}{{{x^2}}}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {\frac{{1 - {x^4}}}{{{x^4}}}} }} \cdot \left( { - \frac{2}{{{x^3}}}} \right) }
= { - \frac{{2x}}{{{x^3}\sqrt {1 - {x^4}} }} }
= { - \frac{2}{{x\sqrt {1 - {x^4}} }}.}
\]
Заданная функция и ее производная существуют при всех \(x\), удовлетворяющих неравенству
\({x^2}<1.\)
Пример 16
\[y = \text{arctanh}\left( {2\sqrt x } \right)\]
Решение.
По правилу дифференцирования сложной функции
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\text{arctanh}\left( {2\sqrt x } \right)} \right]^\prime } }
= {\frac{1}{{1 - {{\left( {2\sqrt x } \right)}^2}}} \cdot {\left( {2\sqrt x } \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{1 - 4x}} \cdot \frac{\cancel{2}}{{\cancel{2}\sqrt x }} }
= {\frac{1}{{\sqrt x \left( {1 - 4x} \right)}}.}
\]
Данный ответ верен при условии
\[
\left\{ \begin{array}{l}
\left| {2\sqrt x } \right|<1\\
x>0
\end{array} \right.\;\;\text{или}\;\;0<x<\frac{1}{4}.
\]
Пример 17
\[y = \arctan \left( {\tanh x} \right)\]
Решение.
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\arctan \left( {\tanh x} \right)} \right]^\prime } }
= {\frac{1}{{1 + {{\tanh }^2}x}} \cdot {\left( {\tanh x} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{1 + {{\tanh }^2}x}} \cdot \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {\frac{1}{{\left( {1 + \frac{{{{\sinh }^2}x}}{{{{\cosh }^2}x}}} \right){{\cosh }^2}x}} }
= {\frac{1}{{{{\cosh }^2}x + {{\sinh }^2}x}}.}
\]
Знаменатель упрощается по формуле двойного угла:
\[\cosh 2x = {\cosh ^2}x + {\sinh ^2}x.\]
В результате получаем ответ в виде
\[
{y'\left( x \right) = \frac{1}{{{{\cosh }^2}x + {{\sinh }^2}x}} }
= {\frac{1}{{\cosh 2x}}.}
\]
Пример 18
\[y = \ln \left( {\cosh x} \right) + \frac{1}{{2{{\cosh }^2}x}}\]
Решение.
Используя
линейные свойства производной
и правило дифференцирования сложной функции,
имеем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\ln \left( {\cosh x} \right) + \frac{1}{{2{{\cosh }^2}x}}} \right]^\prime } }
= {{\left( {\ln \left( {\cosh x} \right)} \right)^\prime } + {\left( {\frac{1}{{2{{\cosh }^2}x}}} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\cosh x}} \cdot {\left( {\cosh x} \right)^\prime } + \frac{1}{2} \cdot \left( { - \frac{2}{{{{\cosh }^3}x}}} \right) \cdot {\left( {\cosh x} \right)^\prime } }
= {\frac{{\sinh x}}{{\cosh x}} - \frac{{\cancel{2}\sinh x}}{{\cancel{2}{{\cosh }^3}x}} }
= {\tanh x - \tanh x \cdot \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {\tanh x\left( {1 - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}}} \right).}
\]
Используя соотношение
\[1 - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}} = {\tanh ^2}x,\]
которое следует из тождества
\[{\cosh ^2}x - {\sinh ^2}x = 1,\]
получаем следующий ответ:
\[
{y'\left( x \right) = \tanh x\left( {1 - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}}} \right) }
= {\tanh x \cdot {\tanh ^2}x }
= {{\tanh ^3}x.}
\]
Пример 19
\[y = \arccos \left( {\frac{1}{{\cosh x}}} \right)\]
Решение.
Дважды применяя правило дифференцирования сложной функции, получаем:
\[
{y'\left( x \right) = {\left[ {\arccos \left( {\frac{1}{{\cosh x}}} \right)} \right]^\prime } }
= { - \frac{1}{{\sqrt {1 - {{\left( {\frac{1}{{\cosh x}}} \right)}^2}} }} \cdot {\left( {\frac{1}{{\cosh x}}} \right)^\prime } }
= { - \frac{1}{{\sqrt {1 - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}}} }} \cdot \left( { - \frac{1}{{{{\cosh }^2}x}}} \right) \cdot {\left( {\cosh x} \right)^\prime } }
= {\frac{1}{{\sqrt {\frac{{{{\cosh }^2}x - 1}}{{{{\cosh }^2}x}}} }} \cdot \frac{{\sinh x}}{{{{\cosh }^2}x}} }
= {\frac{{\cosh x}}{{\sqrt {{{\cosh }^2}x - 1} }} \cdot \frac{{\sinh x}}{{{{\cosh }^2}x}}.}
\]
Учтем, что \({\cosh ^2}x - 1 = {\sinh ^2}x.\) Следовательно,
\[
{y'\left( x \right) = \frac{{\cancel{\cosh x} \cdot \sinh x}}{{{{\cosh }^{\cancel{2}}}x\sqrt {{{\cosh }^2}x - 1} }} }
= {\frac{{\sinh x}}{{\cosh x\sqrt {{\sinh^2}x} }} }
= {\frac{{\sinh x}}{{\cosh x\left| {\sinh x} \right|}}.}
\]
Отношение \(\large\frac{{\sinh x}}{{\left| {\sinh x} \right|}}\normalsize\) равно \(\pm 1\) в зависимости от знака
аргумента \(x\). Поэтому, окончательный ответ можно записать в виде
\[
{y'\left( x \right) = \frac{{\sinh x}}{{\cosh x\left| {\sinh x} \right|}} }
= {\frac{{\text{sign}\,x}}{{\cosh x}}\;\;\left( {x \ne 0} \right).}
\]
Пример 20
\[y = \text{arcsech}\sqrt {1 - {x^2}} \]
Решение.
Исследуем сначала область определения данной функции:
\[
{0<\sqrt {1 - {x^2}} <1,}\;\;
{\Rightarrow \left\{ {\begin{array}{*{20}{c}}
{\sqrt {1 - {x^2}} >0}\\
{\sqrt {1 - {x^2}} <1}
\end{array}} \right.,}\;\;
{\Rightarrow \left\{ {\begin{array}{*{20}{c}}
{1 - {x^2}>0}\\
{1 - {x^2}<1}
\end{array}} \right.,}\;\;
{\Rightarrow \left\{ {\begin{array}{*{20}{c}}
{{x^2}<1}\\
{{x^2}>0}
\end{array}} \right.,}\;\;
{\Rightarrow \left| x \right|<1,\;\;x \ne 0.}
\]
Вычислим производную, используя правило дифференцирования сложной функции:
\[
y'\left( x \right) = {\left( {\text{arcsech}\sqrt {1 - {x^2}} } \right)^\prime }
= - \frac{1}{{\sqrt {1 - {x^2}} \sqrt {1 - {{\left( {\sqrt {1 - {x^2}} } \right)}^2}} }} \cdot {\left( {\sqrt {1 - {x^2}} } \right)^\prime }
= - \frac{1}{{\sqrt {1 - {x^2}} \sqrt {1 - \left( {1 - {x^2}} \right)} }} \cdot \frac{1}{{2\sqrt {1 - {x^2}} }} \cdot \left( { - 2x} \right)
= \frac{{\cancel{2}x}}{{\cancel{2}\sqrt {1 - {x^2}} \sqrt {\cancel{1} - \cancel{1} + {x^2}} \sqrt {1 - {x^2}} }}
= \frac{x}{{{{\left( {\sqrt {1 - {x^2}} } \right)}^2}\sqrt {{x^2}} }}
= \frac{x}{{\left| x \right|\left( {1 - {x^2}} \right)}}
= \frac{{\text{sign}\,x}}{{1 - {x^2}}}\;\;\left( {\left| x \right|<1,\;x \ne 0} \right).
\]